NATO’nun Yeni Savunma Stratejisi: Yüksek Tehditlere Cevap Arayışında

NATO, Rusya’dan kaynaklanan tehditlerin artmasıyla birlikte, caydırıcılık ve savunma gücünü artırma çabalarını sürdürmektedir. Ancak, hangi yeni donanımların edinileceği konusu hala belirsizliğini koruyor.

Mevcut askeri kaynaklara %30 oranında bir eklenmenin gündemde olduğu ifade ediliyor.

Bazı uzmanlar, bu kararların NATO’nun Soğuk Savaş dönemi sonrası en büyük silahlanma hamlesi kabul edilebileceğini ileri sürüyor.

• İngiltere’den ‘savaş hazırlığı’ sinyali, Almanya’dan ise ‘Rusya’nın saldırma ihtimali’ uyarısı

Üye ülkelerin yapacağı askeri alımlar çeşitlilik gösterecek.

• NATO Nedir, Üye Ülkelerin Savunma Harcamaları Ne Düzeyde?

Üç Aşamalı Planlama Süreci

Alımlar, olası bir Rus tehdidine karşılık nasıl, nerede ve hangi unsurlarla hareket edileceğine dair detayların belirlendiği bölgesel planlar temelinde gerçekleştirilecek.

NATO, 2023 için belirlediği üç bölgesel güvenlik planıyla hareket edecek.

Bu planlardan ilki, ABD’nin Norfolk kentindeki NATO Müşterek Kuvvet Komutanlığı tarafından Atlantik ve Kuzey Avrupa’yı kapsıyor.

Diğer bir plan ise İtalya’nın Napoli kentindeki NATO üssünün sorumluluğundaki Akdeniz ile Karadeniz arasında uzanan bölgeyi içeriyor.

NATO, bu planlara göre yüksek hazırlık seviyesindeki yaklaşık 300 bin askerin, en geç 30 gün içinde çatışma alanına intikal etmesini hedefliyor.

Belirlenen yetenek artırma hedeflerine mümkün olan en kısa süre içinde ulaşmak öncelikli hedef olarak belirleniyor.

Bu süreç her üye ülke için farklılık gösterebilir.

• Kıbrıs Cumhuriyeti’nin NATO’ya Üyelik İhtimali

NATO’nun Karşılaştığı Zorluklar

Yeni belirlenen hedefler, mevcut hedeflere ulaşmanın zorluklarla dolu olduğu göz önünde bulundurulduğunda, NATO için zorlu bir sınav niteliği taşıyor.

Almanya’nın Savunma Bakanı Boris Pistorius, toplantı öncesinde, İttifak’ın yeni hedeflerine ulaşabilmesi için ülkelerinin mevcut askeri unsurlarına 60 bin ilave aktif asker alması gerektiğini bildirdi.

Hollanda Savunma Bakanı Ruben Brekelmans, ülkesinin orta vadede savunma bütçesinin en az %3,5 oranında artırılması gerektiğini, bunun da 16 ila 19 milyar Euro ek kaynak anlamına geleceğini açıkladı.

• NATO Genel Sekreteri: Savaş Dönemi Zihniyetine Geçme Zamanı

Uzlaşı Arayışları

Savunma planlarının hayata geçirilebilmesi, NATO üyesi ülkelerin gereksinimlerini belirlemesi açısından kritik bir adım olarak öne çıkıyor.

Bu aşamanın ardından, ihtiyaçların karşılanabilmesi için gereken mali kaynaklara odaklanılacak.

Bunun için üye ülkelerin savunma harcamalarına ciddiyetle yaklaşmaları gerekecek.

ABD, müttefik ülkelerin savunma harcamalarının gayrisafi yurt içi hasılalarının %2’sinden %5’e çıkarılmasını talep ediyor.

Geçen 14 yıllık sürede %2 hedefi, NATO’nun 32 üyesinden 24’ü tarafından yakalanmış durumda.

Rutte, bu noktada zorlukları göz önünde bulundurarak bir uzlaşma önerisi sundu.

Öneriye göre üye ülkeler, ekipman alımları gibi doğrudan savunma harcamalarını %3,5 seviyesine, altyapı harcamalarını ise %1,5 seviyesine çıkarmalılar.

Ancak, henüz bu öneri üzerinde mutabakat sağlanmış değil.

NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, Brüksel’deki NATO genel merkezinde düzenlenen toplantıda kapanış konuşmasını yaptı.

Takvim Belirlendi Mi?

Rutte’nin önerdiği oranlara kısa vadede ulaşmak, çoğu ülke için ciddi zorluklar içermektedir.

Bu nedenle, öneri üzerinde bir uzlaşı sağlanırsa, aşamalı bir yaklaşım benimsenmesi muhtemel.

Üye ülkeler, bir savunma yatırım planı çerçevesinde hareket ederek yıllık ilerlemelerini değerlendireceklerdir.

Böylece savunma alanına yıllar boyunca yeterince yatırım yapılmadan son dakikada sürece dahil olmayı engellemeyi amaçlıyorlar.

%5 hedefi için kesin bir takvim henüz oluşturulmuş değil.

NATO içinde sıkça zikredilen son tarih ise 2032.

Ancak bu tarihin uzlaşı gerektirdiği konusunda bir görüş birliği sağlanmış değil.

Özellikle Rusya’ya coğrafi yakınlığı olan ülkeler, bu sürecin hızlandırılmasından yanalar.

Baltık ülkeleri, İsveç ve Danimarka, belirlenen oranın bir an önce ödenmesini gerektiği konusunda güçlü bir ses oluşturuyor.

Diğer yandan, mali yükü göz önünde bulunduran ülkeler, son tarihi 2035 olarak belirlenmesi gerektiğini savunuyor.

İtalya, İspanya ve Lüksemburg bu tarihe daha olumlu bakıyor.

Belirli bir takvime odaklanmak istemeyen ülkeler arasında da görüş bildirenler bulunmakta.

ABD’nin NATO Büyükelçisi Matthew Whitaker, 2032 tarihine ilişkin olarak, “Müttefiklerimizden bütçelerini en kısa sürede artırmalarını istiyoruz. Ancak zamanı düşmanlarımız belirliyor” ifadesini kullandı.

Savunma harcamalarına dair oran ve zamanlama konusundaki uzlaşmanın, 24-25 Haziran’da Lahey’de gerçekleşecek NATO Zirvesi’ne kadar sağlanması planlanıyor.

Türkiye’nin Pozisyonu

Türkiye, mevcut güvenlik koşullarında %2 oranının artırılması yönünde tavır almakta.

Türk yetkililer, öngörülen yetenek hedeflerine ulaşmak için zaten %2’lik oranın daha üzerine çıkılması gerektiğine dikkat çekiyorlar.

Türkiye, F-16 modernizasyonu ve Eurofighter alımı gibi adımlarla %2’nin üzerindeki konumunu koruyarak pekiştireceğini ifade ediyor.

Türk yetkililere göre, savunma harcaması kadar yetenek geliştirilmesi, yerli üretim yapılması ve kuvvet yapısına katkı sunulması önem teşkil ediyor.

Türkiye, kolektif sorumluluklarının gereğini en iyi şekilde yerine getireceğinin mesajını veriyor.